Wikiqısebend:Zazakiyê hemıne

Wikiqısebend ra
  1. Zazakiyê Hemıne ya ki Zazakiyo Standard ya ki Zazakiyê serê fekan, yew projeyê standardizekerdena Zazakiyo ke be raya ilmê zıwani u metodê zıwanşınasiye u etimolociye niyeno ro, vıraziyeno.

Metod be ilmê zıwani[bıvurne]

Name u sıfet[bıvurne]

Halê name u sıfeti (cınsiyet u amar)[bıvurne]

Nameyo neri[bıvurne]

Nameyê ke be teyveng (konsonant) qediyenê[bıvurne]
Nameyê ke be xoveng (vokal) qediyenê[bıvurne]
-a[bıvurne]
-e[bıvurne]
-i[bıvurne]
-o[bıvurne]

Nameyo mayki[bıvurne]

-e[bıvurne]
-a[bıvurne]
-i[bıvurne]

İzafet (İzafetê wahêrin u sıfeti)[bıvurne]

İzafetê wahêrine[bıvurne]

Pêrıne rê:

Cınsiyet Halo raşt Halo çewt
neri -ê -ê
mayki -a, -ay -a, -ay
sıxlet -ê -anê

Nameyo neri[bıvurne]

Nameyê ke be teyveng (konsonant) qediyenê[bıvurne]
Nameyê ke be xoveng (vokal) qediyenê[bıvurne]
-a[bıvurne]
-e[bıvurne]
-i[bıvurne]
-o[bıvurne]

Nameyo mayki[bıvurne]

-e[bıvurne]
-a[bıvurne]
-i[bıvurne]

İzafetê sıfeti[bıvurne]

Pêrıne rê:

Cınsiyet Halo raşt Bendê sıfeti
neri -o -
mayki -a -e
sıxlet -ê -i
Cınsiyet Halo çewt Bendê sıfeti
neri -ê -i
mayki -a -e
sıxlet -anê -an

Nameyo neri

Nameyê ke be teyveng (konsonant) qediyenê[bıvurne]
Nameyê ke be xoveng (vokal) qediyenê[bıvurne]
-a[bıvurne]
-e[bıvurne]
-i[bıvurne]
-o[bıvurne]

Nameyo mayki[bıvurne]

-e[bıvurne]
-a[bıvurne]
-i[bıvurne]

Nameyi rê serkerdena name u sıfeti (rêzê naman u sıfetan)[bıvurne]

Zemirê kesi[bıvurne]

Zemiri[bıvurne]

Zemirê kesi[bıvurne]

Kes Halo raşt Halo çewt Be kopula ya ki izafet
kesê 1., yewkek ez mın-
kesê 2., yewkek to toy-
kesê 3., yewkek, neri o ey ey-
kesê 3., yewkek, maykek a ae a-
kesê 1., sıxlet ma ma ma-
kesê 2., sıxlet şıma şıma şıma-
kesê 3., sıxlet ê inan inan-

Zemirê nişani, halo raşt[bıvurne]

Nişan Dûri Nezdi Zehf nezdi
yewkek, neri o no eno
yewkek, maykek a na ena
sıxlet ê enê

Zemirê nişani, halo çewt[bıvurne]

(Zemirê ke estûna raşti de, eke atributifê, yanê be name ra piya vaciyenê, vac. nê vılıkan „bu çiçekleri[n]“)

Nişan Dûri, atributif Nezdi, atributif Zehf nezdi, atributif
yewkek, neri ey, ê ney, eney, enê
yewkek, maykek ae, a nae, na enae, ena
sıxlet inan, ê ninan, eninan, enê

Zemirê persi[bıvurne]

Zemirê nêkışfi (nêbeliyi) (indefinite pronouns)[bıvurne]

Zerfe[bıvurne]

Edatê ver u pey u dormeyi[bıvurne]

Fêl (wextqıse)[bıvurne]

Nê qısmi rê etıya de ki niya dên/bewnên: Zazaki de wexti (gramer)

Şıklê fêlan[bıvurne]

Antışê fêli[bıvurne]

Wextê nıkay[bıvurne]

Kopula (Tr. koşaç) "biyene"[bıvurne]

biyene Qalıbê motışi Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an, ezan -i, ez bi
kesê 2., yewkek, neri -ê, tıyê -ê, tı bê
kesê 2., yewkek, mayki -ay, tıyay -ê, tı bê
kesê 3., yewkek, neri -o, oyo -o, o bo
kesê 3., yewkek, mayki -a, awa -o, a bo
kesê 1., sıxlet -ime, mayme -ime, ma bime
kesê 2., sıxlet -ê, şımaê -ê, şıma bê
kesê 3., sıxlet -ê, êyê -ê, ê bê

[bıvurne]

Fêlê ke têde teyveng (konsonant) qediyenê[bıvurne]

(Fêlê ke wexto ravêrde de be –rd- qediyenê, labelê beşna wextê nıkay ke –r- erzenê)

[bıvurne]

werdene Qalıbê motışi Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an ez wenan -i ez bıweri
kesê 2., yewkek neri tı wenê tı bıwerê
kesê 2., yewkek mayki -ay tı wenay tı bıwerê
kesê 3., yewkek neri -o o weno -o

o bıwero

kesê 3., yewkek mayki -a a wena -o a bıwero
kesê 1., sıxlet -ime ma wenime -ime ma bıwerime
kesê 2., sıxlet 'şıma wenê şıma bıwerê
kesê 3., sıxlet ê wenê ê bıwerê

Qalıbê emri[bıvurne]

kerdene
werdene
Qalıbê emri, yewkek Qalıbê emri, sıxlet
kesê 2. -e bıke! -ên bıkerên!
nêbiyayış me-...-e meke! me-...-ên mekerên!
kesê 2. -e bıwere!, bure! -ên bıwerên!, burên!
nêbiyayış me-...-e mewe! me-...-ên mewerên!

Wextê nıkay de fêlê be beşna -i (têde fêlê transitifi u pasifi)[bıvurne]

veciyayene Qalıbê motışi Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an ez veciyenan - ez veci
kesê 2., yewkek, neri tı veciyenê -yê tı veciyê
kesê 2., yewkek, mayki -ay tı veciyenay -yê tı veciyê
kesê 3., yewkek, neri -o o veciyeno -yo o veciyo
kesê 3., yewkek, mayki -a a veciyena -yo a veciyo
kesê 1., sıxlet -ime ma veciyenime -me ma vecime
kesê 2., sıxlet şıma veciyenê -yê şıma veciyê
kesê 3., sıxlet ê veciyenê -yê ê veciyê

Qalıbê emri[bıvurne]

veciyayene Qalıbê emri, yewkek Qalıbê emri, sıxlet
kesê 2. -ye veciye! -yên veciyên!
nêbiyayış me- meveciye! me- meveciyên!

Fêlo istısna amayene[bıvurne]

amayene Qalıbê motışi nêbiyayış Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an ez yenan ez nênan -ri ez bêri
kesê 2. yewkek neri tı yenê tı nênê -rê tı bêrê
kesê 2. yewkek mayki -ay tı yenay tı nênay -rê tı bêrê
kesê 3., yewkek, neri -o o yeno o nêno -ro o bêro
kesê 3., yewkek, mayki -a a yena a nêna -ro a bêro
kesê 1., sıxlet -ime ma yenime ma nênime -rime ma bêrime
kesê 2., sıxlet şıma yenê şıma nênê -rê şıma bêrê
kesê 3., sıxlet ê yenê ê nênê -rê ê bêrê

Qalıbê emri[bıvurne]

amayene Qalıbê emri, yewkek Qalıbê emri, sıxlet
kesê 2. bê! -ên bêrên!
nêbiyayış m- mê! m- mêrên!

Fêlê ke be beşna –a qediyenê[bıvurne]

remayene Qalıbê motışi Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an ez remenan -i ez bıremi
kesê 2., yewkek, neri tı remenê tı bıremê
kesê 2., yewkek, mayki -ay tı remenay tı bıremê
kesê 3., yewkek, neri -o o remeno -o o bıremo
kesê 3., yewkek, mayki -a a remena -o a bıremo
kesê 1., sıxlet -ime ma remenime -ime ma bıremime
kesê 2., sıxlet şıma remenê şıma bıremê
kesê 3. sıxlet ê remenê ê bıremê

Qalıbê Emri[bıvurne]

remayene Qalıbê emri, yewkek Qalıbê emri, sıxlet
kesê 2. bı- bıreme! bı- bıremên!

Fêlê ke be fêlbend (preverb) ya ki be objeo yanbeki anciyenê[bıvurne]

ronıştene Qalıbê motışi Qalıbê waştene
kesê 1., yewkek -an ez nışenan ro -i ez ronışi
kesê 2., yewkek, neri tı nışenê ro tı ronışê
kesê 2., yewkek, mayki -ay tı nışenay ro tı ronışê
kesê 3., yewkek, neri -o o nışeno ro -o o ronışo
kesê 3., yewkek, mayki -a a nışena ro -o a ronışo
kesê 1., sıxlet -ime ma nışenime ro -ime ma ronışime
kesê 2., sıxlet şıma nışenê ro şıma ronışê
kesê 3., sıxlet ê nışenê ro ê ronışê
nêbiyayış ro nê- ez ro nênışenan
ez nênışenan ro
ro me-
ro nê-
ez ro menışi
ez ro nênışi

Qalıbê emri[bıvurne]

ronıştene Qalıbê emri, yewkek Qalıbê emri, sıxlet
kesê 2. ro- ronışe! ro- ronışên!
nêbiyayış ro me- ro menışe! ro me- ro menışên!

Fêlo istısna biyene[bıvurne]

 biyene
 
 Qalıbê motışi
 
 Qalıbê waştene
 
 (bı-)  

 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ez benan
 
 -i
 
 ez (bı-)bi  

 kesê 2. yewkek neri
 
 
 
 tı benê
 
 
 
 tı bê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tı benay
 
 
 
 tı bê  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -o
 
 o beno
 
 -o
 
 o bo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -a
 
 a bena
 
 -o
 
 a bo  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 ma benime
 
 -me
 
 ma bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 
 
 şıma benê
 
 
 
 şıma bê  

 kesê 3. sıxlet
 
 
 
 ê benê
 
 
 
 ê bê  

Qalıbê Emri[bıvurne]

 biyene
 
 Qalıbê Emri yewkek
 
 Qalıbê Emri sıxlet
 
 kesê 2.
 
 (bı-)
 
 be!, bıbe!
 
 bı-
 
 bên!, bıbên  

 nêbiyayış
 
 me-
 
 mebe!
 
 me-
 
 mebên!  

Fêlo istısna şiyene[bıvurne]

 şiyene
 
 Qalıbê motışi
 
 Qalıbê waştene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ez veciyenan
 
 -ri
 
 ez şori, şêri  

 kesê 2. yewkek neri
 
 
 
 tı veciyenê
 
 -rê
 
 tı şorê, şêrê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tı veciyenay
 
 -rê
 
 tı şorê, şêrê  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -o
 
 o veciyeno
 
 -ro
 
 o şoro, şêro  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -a
 
 a veciyena
 
 -ro
 
 a şoro, şêro  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 ma veciyenime
 
 -rime
 
 ma şorime, şêrime  

 kesê 2. sıxlet
 
 
 
 şıma veciyenê
 
 -rê
 
 şıma şorê, şêrê  

 kesê 3. sıxlet
 
 
 
 ê veciyenê
 
 -rê
 
 ê şorê, şêrê  

Qalıbê Emri[bıvurne]

 veciyayene
 
 Qalıbê Emri yewkek
 
 Qalıbê Emri sıxlet
 
 kesê 2.
 
 -
 
 şo!
 
 -rên
 
 şorên! şêrên!  

Fêlo istısna vatene[bıvurne]

 vatene
 
 Qalıbê motışi
 
 Qalıbê waştene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ez vanan
 
 -i
 
 ez vaci  

 kesê 2. yewkek neri
 
 
 
 tı vanê
 
 
 
 tı vacê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tı vanay
 
 
 
 tı vacê  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -o
 
 o vano
 
 -o
 
 o vaco  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -a
 
 a vana
 
 -o
 
 a vaco  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 ma vanime
 
 -ime
 
 ma vacime  

 kesê 2. sıxlet
 
 
 
 şıma vanê
 
 
 
 şıma vacê  

 kesê 3. sıxlet
 
 
 
 ê vanê
 
 
 
 ê vacê  

Qalıbê Emri[bıvurne]

 vatene
 
 Qalıbê Emri yewkek
 
 Qalıbê Emri sıxlet
 
 kesê 2.
 
 -
 
 vace!
 
 -ên
 
 vacên!  

 nêbiyayış
 
 me-
 
 mevace!
 
 me-
 
 mevacên!  


Wextê nıkayo a saetên[bıvurne]

amayene[bıvurne]

 amayene
 
 Qalıbê motışi
 
  
 
 Şıklê antışiê 2.
 

dereceo nezdi

 Şıklê antışiê 2.
 

dereceo dûri

 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ezo yenan
 
 ez nao yenan
 
 -  

 kesê 2. yewkek neri
 
 
 
 tıyê yenê
 
 tı naê yenê
 
 tı haê yenê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tıyay yenay
 
 tı naway yenay
 
 tı haway yenay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -o
 
 oyo yeno
 
 o nao yeno
 
 o hao yeno  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -a
 
 awa yena
 
 a nawa yena
 
 a hawa yena  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 maê yenime
 
 ma naê yenime
 
 -  

 kesê 2. sıxlet
 
 
 
 şımaê yenê
 
 şıma naê yenê
 
 şıma haê yenê  

 kesê 3. sıxlet
 
 
 
 êyê yenê
 
 ê naê yenê
 
 ê haê yenê  

Wexto ravêrde – Wexto ravêrdeo diyae u musae[bıvurne]

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke têde be teyveng (konsonant) qediyenê[bıvurne]

 mendene
 
 ravêrdeyo diyaye
 
 ravêrdeyo musaye
 
 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ez mendan
 
 -an
 
 ez mendan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -i
 
 tı mendi
 
 
 
 tı mendê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tı menday
 
 -ay
 
 tı menday  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 o mend
 
 -o
 
 o mendo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -e
 
 a mende
 
 -a
 
 a menda  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 ma mendime
 
 -ime
 
 ma mendime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -i
 
 şıma mendi
 
 
 
 şıma mendê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -i
 
 ê mendi
 
 
 
 ê mendê  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –a qediyenê[bıvurne]

 veciyayene
 
 ravêrdeo diyae
 
 ravêrdeo musae
 
 kesê 1. yewkek
 
 -wan
 
 ez veciyawan
 
 -wan
 
 ez veciyawan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y
 
 tı veciyay
 
 
 
 tı veciyaê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay
 
 tı veciyay
 
 -way
 
 tı veciyaway  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 o veciya
 
 -o
 
 o veciyao  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -e, -ê
 
 a veciyae, veciyê
 
 -wa
 
 a veciyawa  

 kesê 1. sıxlet
 
 -yme
 
 ma veciyayme
 
 -yme
 
 ma veciyayme  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y
 
 şıma veciyay
 
 
 
 şıma veciyaê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y
 
 ê veciyay
 
 
 
 ê veciyaê  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be -e qediyenê[bıvurne]

 amayene
 
 ravêrdeyo diyaye
 
 ravêrdeyo musaye
 
 kesê 1. yewkek
 
 -yan
 
 ez ameyan
 
 -yan
 
 ez ameyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y
 
 tı amey
 
 -yê
 
 tı ameyê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yay
 
 tı ameyay
 
 -yay
 
 tı ameyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 o ame
 
 -o
 
 o ameo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -e, -ê
 
 a ameye, amê
 
 -ya
 
 a ameya  

 kesê 1. sıxlet
 
 -yme
 
 ma ameyme
 
 -yme
 
 ma ameyme  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y
 
 şıma amey
 
 -yê
 
 şıma ameyê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y
 
 ê amey
 
 -yê
 
 ê ameyê  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be -i qediyenê[bıvurne]

 şiyene
 
 ravêrdeyo diyaye
 
 ravêrdeyo musaye
 
 kesê 1. yewkek
 
 -yan
 
 ez şiyan
 
 -yan
 
 ez şiyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y
 
 tı şiy
 
 -yê
 
 tı şiyê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yay
 
 tı şiyay
 
 -yay
 
 tı şiyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 o şi
 
 -o
 
 o şiyo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -e, -ê
 
 a şiye, amê
 
 -ya
 
 a şiya  

 kesê 1. sıxlet
 
 -me
 
 ma şime
 
 -me
 
 ma şime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y
 
 şıma şiy
 
 -yê
 
 şıma şiyê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y
 
 ê şiy
 
 -yê
 
 ê şiyê  

Not: -y’o ke peybendê -iy de, tenya şıklê sıxletiye ifade keno, coke ra heni nusiyeno; telefuz de –i vanê.

Fêlê transitifê (bêvêrê) be teyveng (kosonant) qediyenê[bıvurne]

 werdene
 
 ravêrdeyo diyaye -
 kerdoğ
 
 biyoği ra antış
 
 ravêrdeyo musaye
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 mı werd
 
 ez werdan
 
 -o
 
 mı werdo
 
 ez werdan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 to werd
 
 tı werdi
 
 -o
 
 to werdo
 
 tı werdê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 to werd
 
 tı werday
 
 -o
 
 to werdo
 
 tı werday  

 kesê 3. yewkek neri
 
 ey werd
 
 o werd
 
 -o
 
 ey werdo
 
 o werdo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 ae werd
 
 a werde
 
 -o
 
 ae werdo
 
 a werda  

 kesê 1. sıxlet
 
 ma werd
 
 ma werdime
 
 -o
 
 ma werdo
 
 ma werdime  

 kesê 2. sıxlet
 
 şıma werd
 
 şıma werdi
 
 -o
 
 şıma werdo
 
 şıma werdê  

 kesê 3. sıxlet
 
 inan werd
 
 ê werdi
 
 -o
 
 inan werdo
 
 ê werdê  

Fêlê transitifê (bêvêrê) ke be -a qediyenê[bıvurne]

 dayene
 
 ravêrdeyo diyaye –
kerdoğ
 
 biyoği ra antış
 
 ravêrdeyo musaye 
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 mı da
 
 ez dawan
 
 -o
 
 mı dao
 
 ez dawan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 to da
 
 tı day
 
 -o
 
 to dao
 
 tı daê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 to da
 
 tı daway
 
 -o
 
 to dao
 
 tı daway  

 kesê 3. yewkek neri
 
 ey da
 
 o da
 
 -o
 
 ey dao
 
 o dao  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 ae da
 
 a dae, dê
 
 -o
 
 ae dao
 
 a dawa  

 kesê 1. sıxlet
 
 ma da
 
 ma dayme
 
 -o
 
 ma dao
 
 ma dayme  

 kesê 2. sıxlet
 
 şıma da
 
 şıma day
 
 -o
 
 şıma dao
 
 şıma daê  

 kesê 3. sıxlet
 
 inan da
 
 ê day
 
 -o
 
 inan dao
 
 ê daê  

Wexto ravêrdeyo a saetên[bıvurne]

Fêlanê intrasitifan de[bıvurne]

 şiyene
 
 diyaye
 
 Şıklê antışiê 2.
 

dereceyo nezdi

 Şıklê antışiê 2.
 

dereceyo dûri

 musaye  

 kesê 1. yewkek
 
 -an
 
 ezo şiyan
 
 ez nao şiyan
 
 -
 
 -an
 
 ezo şiyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y
 
 tıyê şiy
 
 tı naê şiy
 
 tı haê şiy
 
 -yê
 
 tıyê şiyê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yay
 
 tıyay şiyay
 
 tı naway şiyay
 
 tı haway şiyay
 
 -yay
 
 tıyay şiyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 oyo şi
 
 o nao şi
 
 o hao şi
 
 -yo
 
 oyo şiyo  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -ye
 
 awa şiye
 
 a nawa şiye
 
 a hawa şiye
 
 -ya
 
 awa şiya  

 kesê 1. sıxlet
 
 -me
 
 maê şime
 
 ma naê şime
 
 -
 
 -me
 
 maê şime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y
 
 şımaê şiy
 
 şıma naê şiy
 
 şıma haê şiy
 
 -yê
 
 şımaê şiyê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y
 
 êyê şiy
 
 ê naê şiy
 
 ê haê şiy
 
 -yê
 
 êyê şiyê  

Fêlanê transitifan (vêrınan) de[bıvurne]

 werdene
 
 diyaye - kerdoğ
 
 Şıklê antışiê 2.  

 kesê 1. yewkek
 
 mıno werd
 
 mı nao werd  

 kesê 2. yewkek neri
 
 toyê werd
 
 to naê/haê werd  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 toyay werd
 
 to naway/haway werd  

 kesê 3. yewkek neri
 
 oyo werd
 
 ey nao/hao werd  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 awa werd
 
 ae nao/hao werd  

 kesê 1. sıxlet
 
 maê werd
 
 ma naê/haê werd  

 kesê 2. sıxlet
 
 şımaê werd
 
 şıma naê/haê werd  

 kesê 3. sıxlet
 
 inanê werd
 
 inan naê/haê werd  

Hêkata Wextê ravêrdey (pluperfect)[bıvurne]

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 mendene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -i biyan
 
 ez mendi biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -i biy
 
 tı mendi biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -i biyay
 
 tı mendi biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -i bi
 
 o mendi bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -i biye
 
 a mendi biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -i bime
 
 ma mendi bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -i biy
 
 şıma mendi biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -i biy
 
 ê mendi biy  

Not: -y’o ke peybendê -iy de, tenya şıklê sıxletiye ifade keno, coke ra heni nusiyeno; telefuz de –i vanê.

Fêlê intransitifê(bêvêrê) ke be –a qediyenê[bıvurne]

 veciyayene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -y biyan
 
 ez veciyay biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y biy
 
 tı veciyay biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -y biyay
 
 tı veciyay biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -y bi
 
 o veciyay bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -y biye
 
 a veciyay biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -y bime
 
 ma veciyay bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y biy
 
 şıma veciyay biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y biy
 
 ê veciyay biy  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –e qediyenê[bıvurne]

 amayene
 
 ravêrdeyo diyaye
 
 kesê 1. yewkek
 
 -y biyan
 
 ez amey biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y biy
 
 tı amey biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -y biyay
 
 tı amey biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -y bi
 
 o amey bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -y biye
 
 a amey biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -y bime
 
 ma amey bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y biy
 
 şıma amey biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y biy
 
 ê amey biy  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –i qediyenê[bıvurne]

 şiyene
 
 ravêrdeyo diyaye
 
 kesê 1. yewkek
 
 -yan
 
 ez şi biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -y
 
 tı şi biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yay
 
 tı şi biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -
 
 o şi bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -e, -ê
 
 a şi biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -yme
 
 ma şi bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -y
 
 şıma şi biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -y
 
 ê şi biy  

Fêlê transitifê (vêrınê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 werdene
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 -i bi
 
 mı werdi bi
 
 ez werdi biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -i bi
 
 to werdi bi
 
 tı werdi biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -i bi
 
 to werdi bi
 
 tı werdi biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -i bi
 
 ey werdi bi
 
 o werdi bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -i bi
 
 ae werdi bi
 
 a werdi biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -i bi
 
 ma werdi bi
 
 ma werdi bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -i bi
 
 şıma werdi bi
 
 şıma werdi biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -i bi
 
 inan werdi bi
 
 ê werdi biy  

Fêlê transitifê (vêrınê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 werdene
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 -ay bi
 
 mı day bi
 
 ez day biyan  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -ay bi
 
 to day bi
 
 tı day biy  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -ay bi
 
 to day bi
 
 tı day biyay  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -ay bi
 
 ey day bi
 
 o day bi  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -ay bi
 
 ae day bi
 
 a day biye  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ay bi
 
 ma day bi
 
 ma day bime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -ay bi
 
 şıma day bi
 
 şıma day biy  

 kesê 3. sıxlet
 
 -ay bi
 
 inan day bi
 
 ê day biy  

Hêkata wextê nıkay (imperfect)[bıvurne]

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 mendene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ez mendêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tı mendêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tı mendêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 o mendêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 a mendêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma mendêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma mendêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 ê mendêne  

Fêlê be fêlbend ya ki biyoğo yanbeki[bıvurne]

 ronıştene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ez nıştêne ro  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tı nıştêne ro  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tı nıştêne ro  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 o nıştêne ro   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 a nıştêne ro  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma nıştêne ro  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma nıştêne ro  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 ê nıştêne ro  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –a qediyenê[bıvurne]

 veciyayene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ez veciyaêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tı veciyaêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tı veciyaêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 o veciyaêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 a veciyaêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma veciyaêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma veciyaêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 ê veciyaêne  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –e qediyenê[bıvurne]

 amayene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -yne
 
 ez ameyne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -yne
 
 tı ameyne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yne
 
 tı ameyne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -yne
 
 o ameyne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -yne
 
 a ameyne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -yne
 
 ma ameyne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -yne
 
 şıma ameyne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -yne
 
 ê ameyne  

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be –i qediyenê[bıvurne]

 şiyene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -yêne
 
 ez şiyêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -yêne
 
 tı şiyêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -yêne
 
 tı şiyêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -yêne
 
 o şiyêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -yêne
 
 a şiyêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -yêne
 
 ma şiyêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -yêne
 
 şıma şiyêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -yêne
 
 ê şiyêne  

Fêlê transitifê (vêrınê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 werdene
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 mı werdêne
 
 ez werdêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 to werdêne
 
 tı werdêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 to werdêne
 
 tı werdêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 ey werdêne
 
 o werdêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 ae werdêne
 
 a werdêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma werdêne
 
 ma werdêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma werdêne
 
 şıma werdêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 inan werdêne
 
 ê werdêne  

Fêlê transitifê (vêrınê) ke be -a qediyenê[bıvurne]

 dayene
 
 kerdoği ra antış
 
 biyoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 mı daêne
 
 ez daêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 to daêne
 
 tı daêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 to daêne
 
 tı daêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 ey daêne
 
 o daêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 ae daêne
 
 a daêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma daêne
 
 ma daêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma daêne
 
 şıma daêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 inan daêne
 
 ê daêne  

Hêkata wextê nıkaya a saetêne[bıvurne]

Fêlê intransitifê (bêvêrê) ke be teyveng qediyenê[bıvurne]

 mendene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ezo mendêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tıyê mendêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tıyay mendêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 oyo mendêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 awa mendêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 maê mendêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şımaê mendêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 êyê mendêne  

Fêlanê transitifan (vêrınan) de[bıvurne]

 werdene
 
 kerdoği ra antış  

 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 mıno werdêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 toyê werdêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 toyay werdêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 oyo werdêne  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 awa werdêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 maê werdêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şımaê werdêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 inanê werdêne  

Wexto bıamae (future)[bıvurne]

Fêlê ke be teyveng qediyenê
[bıvurne]

 werdene
 
 Qalıbê waştene
 
 alternatif  

 kesê 1. yewkek
 
 -i
 
 ezo bıweri
 
 ez do bıweri  

 kesê 2. yewkek neri
 
 
 
 tıyê bıwerê
 
 tı do bıwerê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 
 
 tıyay bıwerê
 
 tı do bıwerê  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -o
 
 oyo bıwero
 
 o do bıwero  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -o
 
 awa bıwero
 
 a do bıwero  

 kesê 1. sıxlet
 
 -ime
 
 maê bıwerime
 
 ma do bıwerime  

 kesê 2. sıxlet
 
 
 
 şımaê bıwerê
 
 şıma do bıwerê  

 kesê 3. sıxlet
 
 
 
 êyê bıwerê
 
 ê do bıwerê  

Fêlo istisna amaene[bıvurne]

 amayene
 
 Qalıbê waştene
 
 alternatif  

 kesê 1. yewkek
 
 -ri
 
 ezo bêri
 
 ez do bêri  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -rê
 
 tıyê bêrê
 
 tı do bêrê  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -rê
 
 tıyay bêrê
 
 tı do bêrê  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -ro
 
 oyo bêro
 
 o do bêro  

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -ro
 
 awa bêro
 
 a do bêro  

 kesê 1. sıxlet
 
 -rime
 
 maê bêrime
 
 ma do bêrime  

 kesê 2. sıxlet
 
 -rê
 
 şımaê bêrê
 
 şıma do bêrê  

 kesê 3. sıxlet
 
 -rê
 
 êyê bêrê
 
 ê do bêrê  

Hêkata wextê bıamaey (future perfect)[bıvurne]

Antışê xo zey Hêkata wextê nıkayo, tenya verbend bı- ya ki fêlbend şaniyeno beşna fêli ver

 mendene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ez (gani) bımendêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tı (gani) bımendêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tı (gani) bımendêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 o (gani) bımendêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 a (gani) bımendêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma (gani) bımendêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma (gani) bımendêne  

 kesê 3. sıxlet
 
 -êne
 
 ê (gani) bımendêne  

Fêlê be fêlbend ya ki be biyoğo yanbeki[bıvurne]

 ronıştene
 
 kesê 1. yewkek
 
 -êne
 
 ez (gani) ronıştêne  

 kesê 2. yewkek neri
 
 -êne
 
 tı (gani) ronıştêne  

 kesê 2. yewkek mayki
 
 -êne
 
 tı (gani) ronıştêne  

 kesê 3. yewkek neri
 
 -êne
 
 o (gani) ronıştêne   

 kesê 3. yewkek mayki
 
 -êne
 
 a (gani) ronıştêne  

 kesê 1. sıxlet
 
 -êne
 
 ma (gani) ronıştêne  

 kesê 2. sıxlet
 
 -êne
 
 şıma (gani) ronıştêne  

Fêlsıfeti (partisipi)[bıvurne]

Bendê peydakerdene (verbendi, peybendi)[bıvurne]

Çekuyê Zazakiyê Hemıne[bıvurne]

Zazaki Tırki İngılızki
varan n yağmur, yağar rain
vewre m kar snow

W

Zazaki Tırki İngılızki
wae m bacı, kız kardeş, abla sister
wareza n yeğen (bacının oğlu) nephew (sisters son)

Z

Zazaki Tırki İngılızki
zımıstan n kış (mevsim) winter